مدیریت مؤثر در انواع دیابت شامل استفاده از خود نظارتی بر قند خون، مصرف داروهای مناسب برای تنظیم میزان قند خون، مشارکت منظم در فعالیت بدنی و ورزش و مدیریت وزن بدن و هم چنین رژیم غذایی و سایر سبک زندگی سالم (به عنوان مثال مدیریت استرس) است. انجام فعالیت بدنی منظم، بهبود کنترل قند خون در دیابت نوع 2 را تسهیل میکند و همچنین ممکن است در دیابت بارداری مفید واقع گردد. هرچند فعالیت منظم در افراد مبتلا به دیابت نوع 1 بدون ایجاد تغییرات مناسب در رژیم غذایی، شاخص گلیسمیک را بهبود نمیدهد، اما همچنان به عنوان یک راه درمان در کنترل دیابت و پیشگیری از عوارض در نظر گرفته میشود. مداخلات ورزشی برای افراد مبتلا به دیابت، شامل مشارکت در تیم های ورزشی و رشته های مختلف ورزشی است که از گروهی از متخصصان شامل پزشک متخصص دیابت (واجد شرایط)، مربی ویژه دیابت، پزشک تغذیه ویژه و ورزش حرفه‌ای تشکیل شده است که هدف آنها آموزش فردی و تغییرات سبک زندگی برای کنترل این بیماری است. مهارت‌های خودمراقبتی برای موفقیت ضروری است و آموزش دیابت، صرف نظر از نوع دیابتی که فرد دارد، یک ابزار مهم برای بهبود کنترل گلیسمی است. بر اساس سبب شناسی، دیابت به چهار طبقه تقسیم بندی میشود که شامل: دیابت نوع 1، دیابت نوع 2، دیابت بارداری (تشخیص داده شده در دوران بارداری) و دیابت ناشی از دیگر علل خاص (به عنوان مثال، نقایص ژنتیکی، داروها و مواد شیمیایی، بیماری پانکراس، جراحی و عفونت‌ها) است. دیابت نوع 1 و دیابت نوع 2 انواع اصلی آن هستند. 90 تا 95 درصد جمعیت مبتلا به دیابت مربوط به دیابت نوع 2 و تنها 5 تا 10 درصد مربوط به دیابت نوع 1 است.
انجمن دیابت آمریکا چهار شاخص را برای تشخیص دیابت نوع 1 و 2 معرفی میکند:
- هموگلوبین A1C بالاتر از 6.5 درصد
- قند خون ناشتا: 126 میلیگرم بر دسیلیتر یا بالاتر( 7 میلی مول بر لیتر)
- سطح گلوکز پلاسما 2 ساعته (OGTT با استفاده از 75 گرم گلوکز): 200 میلیگرم بر دسیلیتر یا 11.1 میلیمول بر لیتر
- وجود علائم سنتی هیپرگلیسمی (مثل پلیوژی، پلی دیپسیا و عوامل ناشناخته در کاهش وزن) یا بحران هیپرگلیسمی با گلوکز پلاسمای تصادفی بالای 200 میلی گرم در دسی لیتر یا 11.1 میلی مول بر لیتر.
در صورت وجود هیپرگلیسمی و یا عدم وجود یک مورد از سه مورد دیگر آزمایش باید تکرار شود.
ورزش در افراد دیابتی امری بسیار حساس است. از این رو تنظیم برنامه های تمرینی نیاز به متخصصین این حوزه دارد. در زیر یک مثال با توصیه های لازم را برای درک اهمیت موضوع ارائه می کنیم.
مهسا زن 62 ساله مبتلا به دیابت نوع 2 با 15 سال سابقه ابتلاست، که میخواهد سطح فعالیت خود را افزایش دهد، اما زمان و انگیزه کافی برای این کار را ندارد. داروهای او شامل تزریق روزانه (عصر) 70 واحد انسولین طولانی اثر (انسولین گلارین) و همچنین داروهای ضد افسردگی است. DC به طور منظم سطح قند خون خود را به دلیل هزینه های بالای آزمایش و نوارهای دستگاه قند خون، چک نمیکند. برخی از توصیه های تمرینی برای این خانم در زیر بیان شده است:
شروع با بیشتر کردن فعالیتهای روزانه: بهترین راه برای شروع فعالیت، بیشتر کردن حرکات روزانه و فعال بودن در زمان بیشتری از روز است.گامهای شما در طول روز شمارش میشود. اگر تازه شروع کردهاید، با 10 دقیقه تمرین در روز شروع نمایید و در مدت زمان اندکی آن را افزایش دهید. به طوری که 10 دقیق،هر سه بار در روز و در زمان های مختلف بعد از ناهار، در زمان صبح یا هر موقعی که شما مناسب دانستید انجام گیرد.
- فعالیت را تا مرز خستگی پیش نبرید: ترفند دیگر برای آمادگی این است که تعداد گامها و حرکات بیشتری را به ویژه زمانهایی که شما انرژی کافی دارید، در تمام طول روز انجام دهید. تنها سعی کنید پیادهروی را در فاصله ظهر برای چند روز در هفته انجام دهید. بعد از مدتی متوجه خواهید شد که شما مسافت بیشتری را پیاده روی میکنید و انرژی شما در طول روز بیشتر شده است.
- بیشتر بایستید: سعی کنید به جای نشستن، 10 دقیقه در طول روز را زمانی که مشغول صحبت با گوشی یا برای برگزاری جلسه یا آمدن کسی منتظر هستید بایستید. ایستادن یکی از روش های افزایش سطح فعالیت بدنی در روز است. بنابراین تصمیم بگیرید که هر روز زمان ایستادن را بیشتر کنید که میتواند در بهبود میزان گلوکز خون و حفظ سلامت شما موثر باشد.
- در خانه فعال باشید: حتی در خانه، فعالیت بدنی را بخشی از روال روزانه خود قرار دهید. انجام فعالیت در حالی که شما مشغول تماشای تلویزیون هستید( حتی اگر فعالیت فقط شامل راه رفتن باشد)، انجام برخی از کارهای نظافتی در منزل یا اطراف، انجام دادن فعالیت با خانواده یا دوستان بخشی از این گونه فعالیتهاست.
- میزان دوز انسولین خود را بدانید و آن را برای کاهش خطر در دسترس قرار دهید: از آنجا که شما از انسولین استفاده میکنید، از پزشک یا ارائه دهندهی مراقبتهای بهداشتی خود بپرسید که شما احتمالا چقدر به کاهش میزان دوز انسولین در شروع فعالیت یا فعالیتهای منظم نیاز داشته باشید. هر گونه فعالیت بدنی میتواند عملکرد انسولین را بهبود بخشد، بنابراین فقط مطلع باشید که حین فعالیت بدنی ممکن است با افت قند خون روبه رو شوید که در این صورت بهتر است برخی از کربوهیدراتهای زود جذب مانند قرصهای گلوکز، آب نبات، نوشیدنیهای ورزشی، و حتی کراکرها را در طول فعالیت خود در دسترس داشته باشید.
- بر روی فعالیتهایی که به راحتی و با امنیت میتوانید در خانه انجام دهید متمرکز شوید: چون شما به دلیل شرایط محله زندگیتان نمیتوانید در محیط خارج از خانه راه بروید (حداقل بخشی از زمان)، سعی کنید یک فعالیت داخل خانه ارزان قیمت پیدا کنید. شما میتوانید در یک کلاس ورزشی جمعی شرکت کنید. همچنین، به فعالیتهایی فکر کنید که شما میتوانید با امنیت کامل در خانه خود انجام دهید که شامل تمام انواع تمرینات خانگی است. برنامهها و فیلمهای ورزشی در روزهای مختلف از کانالهای تلویزیونی پخش میشوند. شما به تجهیزات گران قیمت نیاز ندارید تا در خانه خود فعالیت کنید. سعی کنید بیشتر راه بروید، از برنامه های کششی و یا از قوطی های غذایی و یا بطری های آب به عنوان وزنه استفاده کنید. شما ممکن است بخواهید از برخی کشهای مقاومتی ارزان قیمت در خانه استفاده کنید.
7. خانواده و دوستانتان را در فعالیت شرکت دهید: در آخر اگر شما هنوز انگیزه کافی برای فعالیت ندارید، از دوستان و اعضای خانواده بخواهید که شما را در انجام تمرینات همراهی کنند( مانند همراه بودن با یک دوست در هنگام پیاده روی). برای هر نوع فعالیتی برنامه ریزی کنید.
لازم به ذکر است که متغیرهای تمرینی مانند نوع تمرین، شدت تمرین، تواتر تمرین، مدت تمرین، پیشرفت تمرین و حجم تمرین با دقت بالا باید ارائه گردد.
اگر در خانواده یا دوستانتان کسی را دارید که از دیابت رنج می برد، می توانید با لینک کردن با کارشناسان شرکت به تکاپو سلامت، ضمن اطمینان از داشتن برنامه فعالیت ورزشی ایمن، سطح زندگی ایشان را افزایش دهید.