تغذیه

لپتین، آدیپونکتین – چاقی –

لپتين يكي از پروتئین‌هاي ناشي از بيان ژن چاقي است كه به روش ضرباني توسط سلول‌های چربي به خون ترشح مي‌شود و با ايجاد پيام‌هاي بازخوردي بين سلول‌هاي چربي و دستگاه عصبي مركزي به ويژه مراكز سيري در هيپوتالاموس، در تنظيم هموستاز وزن بدن شركت مي‌كند. در حقيقت لپتين به عنوان يك سازوكار هشداردهنده تنظيم محتواي چربي بدن عمل مي‌كند. با وجود تحقيق‌هاي متعدد نقش پاتوفيزيولوژيك لپتين در چاقي انسان كمتر مشخص شده است. اين نقص ممكن است ناشي از عواملي مانند ناتواني لپتين در عبور از سد خوني مغز، ناتواني در جفت شدن با نوروپپتيد Y و در نتيجه تغيير در مقدار دريافت غذا و نقص در پيام رساني به گيرنده لپتين در مغز باشد. نشان داده شده است، مقدار لپتين سرم با درصد چربي بدن همبستگي زيادي دارد و به دنبال كاهش وزن، مقدار لپتين نيز كاهش مي‌يابد. لپتين در وضعيت طبيعي، تنظيم كننده مهم هموستاز انرژي است، اما چنانچه با مقادير غيرطبيعي در خون ظاهر شود، مشكلات زيادي را در سلامتي به وجود خواهد آورد. نشان داده شده است انرژي دريافتي، بيان ژني لپتين را به صورت منفي و مثبت تنظيم مي‌كند. بنابراين، ممكن است تغيير در مقدار مصرف انرژي با فعاليت بدني، بر مقدار لپتين تأثيرگذار باشد. همچنين، لپتين از طريق كاهش دريافت غذا و تحريك مصرف انرژي بر سيستم عصبي مركزي به ويژه هيپوتالاموس تأثير مي‌گذارد. لپتين سبب افزايش اكسيداسيون چربي و كاهش ذخاير تري‌گليسريد در عضله اسكلتي مي‌شود. مقدار ذخيره چربي بدن، مقدار لپتين را تنظيم مي‌كند و هرچه تعداد سلول‌هاي چربي فرد بيشتر باشد، مقدار لپتين او در خون او بيشتر است. با اين حال، در شرايط وجود مقاومت به لپتين يا كاهش گيرنده‌هاي اين هورمون، سطح لپتين گردش خون بيشتر از مقدار طبيعي آن مي‌شود. همچنين سطوح لپتين سرمي نسبتي مستقيم با شاخص توده بدن دارد و مقدار بالاي آن مي‌تواند وزن بدن و توده چربي را افزايش دهد. بنابراين، نه تنها بايد به سطوح زياد لپتين به عنوان پيامد بافت چربي نگريست، بلكه اين شاخص، پيش بيني كننده و عامل خطري براي افزايش وزن و متعاقبا بيماري‌هاي متابوليكي و قلبي عروقي محسوب مي‌شود.

آدیپونکتین هورمونی پلی پپتیدی است که از بافت چربی ترشح شده و در بیماری­های مرتنبط با چاققی از جمله مقاومت به انسولین، دیابت نوع 2 و تصلب شرائین کاهش میابد. این هورمون ساختار مولکولی مشابه کلاژن داشته و باعث افزایش حساسیت انسولینی می­شود. سطح سرمی این هورمون در افراد مبتلا به چاقی کاهش میابد. افزایش ترشح آدیپوکین های پیش التهابی، منجر به ایجاد یک حالت التهابی مزمن می گردد که با مقاومت به انسولین و عدم تحمل گلوکز همراه است. تغییر در شیوه ی زندگی و افزایش فعالیت بدنی، بهترین درمان غیردارویی برای چاقی است که می تواند مقاومت به انسولین را کاهش دهد، با وضعیت التهابی مقابله کند و وضعیت چربی ها را بهبود بخشد.آدیپونکتین هم چنین باعث تحریک مصرف مواد غذایی شده و نقش کنترلی در تنظیم تعادل انرژی ایفا میکند.روزه داری در مواجهه با تغذیه مجدد منجر به افزایش غلظت آدیپونکتین سرم و مایع مغزی نخاعی میشود. بنابراین آدیپونکتین مصرف غذا را تحریک میکند و مصرف انرژی را از طریق اثرات آن در سیستم عصبی مرکزی، در طول روزه داری کاهش می دهد.کشف آدیپونکتین و متعاقب آن گیرنده های آن، منجر به ایجاد موج بزرگ و رو به پیشرفتی از دانسته ها در مورد مقاومت به انسولین و بیماری های مرتبط با چاقی شد. این مسئله محققان را بر آن میدارد تا مطالعات جامع تر و دقیق تری را در جهت روشن شدن نقش گیرنده ها و مسیرهای متابولیکی که پیرو این فعالیت هستند، به عمل آورند. چنین مطالعاتی به وضوح نشان می دهند که تحریک این گیرنده ها با هموستاز گلوکز مرتبط است و تحقیقات در حال انجام، مکانیسم های مولکولی آدیپونکتین را روشن خواهد ساخت. چنین دانشی می تواند پس از تکمیل، برای اهداف درمانی با هدف مدیریت بیماری های مرتبط با چاقی از جمله دیابت نوع 2 و سندرم متابولیک مورد استفاده قرار گیرد.اثرات فیزیولوژیک آدیپونکتین عبارتند از ضد دیابت، ضد التهاب، ضد آترواسکلروز و نقش حفاظتی برای قلب. شواهد نشان می­دهند نسبت ادیپونکتین به لپتین یک بیومارکر جدید و قوی برای حساسیت انسولینی نسبت به هریک از این 2 هورمون به تنهایی است. از دیگر سو، نشان داده شده است که بین تغییرات لپتین با تعادل منفی انرژی، فعالیت سمپاتیکی و برخی متابولیت­ها ارتباط وجود دارد. فشار ناشی از ورزش، تغییر در جایجایی سوخت، غلظت هورمون­های سیستمیک و تاثیر میزان انرژی مصرفی از جمله تنظیم کننده های بالقوه ترشح لپتین هستند. برخی تحقیقات نشان داده اند که حتی فعالیت ورزشی کوتاه مدت بخاطر ایجاد تعادل انرژی منفی بر ترشح لپتین اثر منفی می­گذارد. سطوح بالای لپتین و سطوح پایین آدیپونکتین عاملی خطرآفرین برای سلامتی محسوب می­گردد. یافته­ها نشان می­دهند که فعالیت­های جسمانی با تغییرات سطوح در گردش لپتین و آدیپونکتین از بافت چربی همبستگی دارند.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *